Vücut görüntüsü, akran ilişkileri, bağımsızlık, kimlik, cinsellik… Bunlar ergenlik döneminin öne çıkan başlıkları. Özellikle beden takıntısı, gençleri yanlış diyetler ve kötü beslenmeye itebiliyor.
Yaşam boyu sürecek davranışların büyük bölümü uzmanlara göre ergenlik döneminde oluşuyor. Bu evrede hem cinsellik, kimlik ve vücut görüntüsüyle ilgili sorunlar ortaya çıkıyor hem de beslenme ihiyaçları artıyor. Yanlış ve sağlıksız beslenme de daha çok bu evrede gelişiyor.
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İhsan Doğramacı Çocuk Hastanesi’nden Prof. Dr. Orhan Derman’a göre bu dönemi sağlıklı atlatmak için yetişkinlere kritik bir rol düşüyor. Özellikle yemek alışkanlıklarında rol model olmak önemli.
Kahvaltı okul performansını arttırken glisemik indeksi düşük yani kan şekerini hızlı bir şekilde yükseltmeyen yiyecekler öğrenmeyi kolaylaştırıyor. Prof. Dr. Derman bu dönemin önemini şöyle anlatıyor:
“Ergenlik çağı fizyolojik, psikolojik ve sosyal gelişimle birlikte büyümenin hızlı olduğu, yaşam boyu sürebilecek davranışların büyük ölçüde oluştuğu, bilgi alma ve alışkanlık kazanmaya en elverişli dönem. Çünkü sağlıklı besin seçimi büyüme ve gelişmeyi olumlu yönde etkiliyor. Örneğin kemik gelişimi için kalsiyum, kas gelişimi için protein, enerji için yağ, metabolik olayların gerçekleşmesi için vitamin ve mineraller gerekiyor. Bu dönemde aileyle beraber ne kadar düzenli öğün yenirse, erken erişkin dönemde de o derece düzgün yemek yeme alışkanlığı gelişiyor. Aile ile yemek yenilirken daha faydalı gıdalar alınıyor.”
Kız ve erkeklerde yaşanan sorunlar da farklı
Prof. Dr. Orhan Derman’ın verdiği bilgiye göre genç kızlar çekici bir vücuda sahip olma güdüsüyle çoğu kez hatalı diyet yapıyor. Bunun sonucunda yeme bozuklukları gelişiyor. Erkekler ise egzersiz yapmaya, vücut geliştirmeye önem veriyor. Bunun için de proteinden zengin beslenmeye çalışıyor.
Bunları yapıyorsanız doğru yoldasınız
– Yemeklerde ailece bir araya geliyor musunuz?
– Çocuğunuz her sabah kahvaltı yapıyor mu?
– Onun iştahın düzeyine saygı gösteriyor musunuz?
– Menüyü belirlerken onun da katılmasını sağlıyor musunuz?
– Yemek seçme özgürlüğü tanıyor musunuz?
– 3 ana, 2 ara öğün tüketiyor mu?
– Yemekle ödüllendirme ve cezalandırmadan kaçınıyor musunuz?
– Yemek yerken televizyonu kapatıyor musunuz?
– Televizyon seyretmeyi günde 2 saatle sınırlıyor musunuz?
– Daha aktif olmasını teşvik ediyor musunuz?
– Çocuğunuza örnek olmak için siz de spor yapıyor musunuz?
Sorulara verdiğiniz her “evet” yanıtı 2 puan, “hayır” yanıtı 0 puan, “bazen” yanıtı 1 puan Sorulara verdiğiniz “evet” yanıtı çoğunlukta ise doğru yoldasınız demek.
Yemeklerin seçiminde onların da söz hakkı olsun
Gençleri tüm yemeklerini int(11)irmeye zorlayarak bir de ‘temiz tabak takıntısı’na yol açmayın. Ergen doyduğunu söylediğinde masadan uzaklaşmasına izin verin. Gençlere pozitif rol model olun. Oturarak yemek yemelerini ( ayakta, yürürken, uzanmış halde değil) sağlayın. Onlara yasaklanmış yiyecek listesi çıkarmayın. Yemekleri mümkün olduğunca çekici şekilde hazırlayın. Ergenlerle yiyecekler hakkındaki bilgilerinizi paylaşın. Menü seçimine ve yemek hazırlanmasına, alışveriş yapmaya yardım etmesini sağlayın, besinlerle ilgili kitap okutun.
Aktiviteyi arttırma yolları
– Hareketli olması için dışarıda arkadaşlarıyla buluşmasını önerin.
– Bir spor kursuna yazılması, okul takımında yer alması için cesaretlendirin.
– Kısa mesafedeyse okula servisle değil yürüyerek gitmeye teşvik edin.
Sporun faydaları şöyle özetlenebilir:
– Kendini enerjik hissetme,
– Güven duyma,
– Aile baskısını azaltma,
– İyi bir görünüme kavuşma,
– Okul başarısını arttırma,
– Yaşam boyu doğru bir alışkanlık.
Gençlerde kilo sorunu varsa aileye düşenler
– Yaşam tarzını değiştirmesine yardımcı olun.
– Duygusal sorunlarını yiyerek değil iletişim yoluyla çözmesine yardım edin.
– Evde abur-cubur değil sağlıklı yiyecekler bulundurun.
– Siz de bu konuda rol model olun.
– Gerekirse diyet ve psikoloji konusunda destek almasını sağlayın.
– Ergenlerde ‘sıfır beden’ imgesi nedeniyle yeme davranışı değişebilir. Bu konuda dikkatli olun.
Egzersiz hangi yaşta nasıl olmalı?
16 yaşa kadar: Haftada 3 veya daha fazla 20-25 dakika egzersiz.
16 yaş üzerindekilere: Her gün 30 dakika egzersiz veya haftada 3-5 kez, 30-60 dakika aerobik.
Kaynak Hürriyet