20’lik dişlerinizi sakın atmayın!

“Eğer 20’lik dişleriniz hâlâ sizinle birlikteyse şanslısınız, sakın atmayın” diyor Dr. Aysel Yurtsever. Zengin bir kök hücre kaynağı olan dişleriniz belki ileride kalbinizi, karaciğerinizi, böbreğinizi ve hatta belki de beyninizi onarmanıza yardımcı olacak. Kök hücre teknolojisinin baş döndürücü bir hızla ilerlediğini anlatan Dr. Yurtsever, doğum sırasında çöpe giden kordon kanının 40’tan fazla hastalığın çözümünü hücrelerinde sakladığını söylüyor. Kimi okulun bahçesine kimi devlet dairelerinin duvarına gömüyor. Hatta bir söylentiye göre Gülben Ergen, oğlu Atlas’ın göbek bağını Anıtkabir’in yakınına Mehmet Ali Erbil’se Harvard Üniversitesi’nin bahçesine gömdürmüştü. Göbek bağı gömerek geleceğe yatırım yapmak batıl bir inanç… Göbek bağından alınan kan ve buradan elde edilen kök hücreler ise geleceğe yapılacak en önemli sağlık yatırımlarından biri. Bu yüzden de kök hücre bankaları popülerlik kazanmaya başladı. Kök hücre teknolojisi her geçen gün hayret verici bir gelişmeyi haber verirken ONKİM Kök Hücre Teknolojileri Genel Müdürü Dr. Aysel Yurtsever kordon kanından elde edilen kök hücrelerin zenginliğine dikkat çekiyor. Başka dokulara uyum şansı yüzde 50 daha yüksek olduğunu söyleyen Dr. Yurtsever’le “Bu bir mucize” dediği hücre teknolojileri üzerine konuştuk. Kök hücre bankaları nasıl nasıl çalışıyor? ONKİM bir sağlık bankası. Çağımız biyo teknolojik çağ…. Biz de bunu gerçekleştirmek üzere Sanayi Bakanlığı’nın da desteğiyle kurulduk ve yatırımcı olarak da Demet Sabancı Çetindoğan’la anlaştık. Tıp şirketi olduğumuz için geri kalanlar hekim olmak zorunda. ONKİM gerçek çalışma onayı olan bir kuruluş. Onayımız aldık hiç de kolay olmadı. 2 sene sürdü resmi izin almak. Buraya tüm uluslararası standartları getirdik. Bizden önce başlayanlar da var. Ama biz uluslararası kalite güvence standartlarına tam uygun bir merkeziz, o standartları sağlamak çok önemli bir sermaye gerektiriyor. İlgi görüyor mu mesela kaç kişinin kordon kanı var burada? Bu sene nisan ayında başladık toplamaya, 300 bağış oldu, çok hızlı ilerliyor. Bundan sonra daha hızlı bir şekilde ilerleyecek. GÖBEK BAĞI GÖMME GELENEĞİ AKLIMA TAKILIYOR Süreç nasıl işliyor? Kordon kanını bağışlayan aile ile önceden bir sözleşme yapılıyor. Doğum sırasında bize haber veriliyor. Kordon kanı toplama ekipleri var, ekibimiz doğuma gidiyor. Kanı alıyorlar ve özel kutusunda buraya getiriyorlar. Burada kan önemli. Kordonun içindeki kan süzülüyor; bebekle ilgisi yok, anneyle de ilgisi yok. Çöpe atılıyordu eskiden. Aslında bakar mısınız çok ilginç bir şey var. Eskiden “Göbek bağını kitabın arasına koyarsak çocuk okumuş olur, cami duvarına koyarsak imam olur, okul bahçesine koyarsak öğretmen olur” denirdi. Acaba bu nereden gelmiş? Bir ilgisi olduğunu mu düşünüyorsunuz? Bu benim aklımı kurcalıyor. Acaba bu yüzyıllar önce önemli bir şey miydi, bununla ilgili bir bilgi mi vardı? Kurumuş bir şekilde de saklıyorlardı. Şimdi onun canlısını saklıyoruz ve çok kıymetli bir şey. Acaba o bilgilerden mi bugüne kadar gelindi. Kuruyken bir işe yaramıyor ama canlıyken kullanabiliyorsunuz ve insanı yeniden yaratıyor. Nasıl oluyor “yeniden yaratmak”? Kök hücerler dişlerde var, saç köklerinde, karın yağlarında, kemik iliği ve kaslarda var. Bu kaynakların hepsinde kök hücre var. Hepsi orada uyuyor, orada bir hastalık olduğu zaman bunları tedavi ediyor. Kök hücreler olmasa biz yaşayamazdık. Bağışıklık mekanizmamız, bizi ayakta tutuyor. Ama bu en çok kordon kanında var. Bir canlıyı yaşatacak kanın içi bunlardan kaynıyor; çok zengin. Başka dokularla uyum şansı nedir? Şimdi bir özelliği daha çıktı. Kan gruplarını bilirsiniz; A grubu kana B grubu kan verirseniz anında ölür. Doku tiplemesi de öyledir; 6 da 6 tutmazsa doku veremezsiniz. Ama kordon kanında doku tiplemesinin 6 da 6 olması aranmıyor, Çünkü öyle olsa çocuk anne karnında da reddedilecek. O yüzden 6 da üç. Bu bir mucize… Yani normalde iki farklı doku arasındaki uyumun 6’da 6 olması gerekiyor. Kordon kanı doku tiplemesi oluşmadığı için uyumun 6’da 3 olması yeterli. Bu tam olarak ne demek? Başka dokulara uyma şansı çok yüksek, yüzde 50 daha fazla. Bu yüzden çok kıymetli hücre. Bunun çöpe gitmemesi lazım, bu bir mucize. Yurtdışında, Amerika’da atılmıyor artık. Saklanıyor, her şey oluyor o hücrelerden; kemik oluyor kıkırdak oluyor her türlü hastalığa faydası oluyor. Gençleşme, güzelleşme, estetik ayağı var. “20’lik dişlerinizi saklayın” Kök hücreler kaç yıl saklanabiliyor? Aslında 30 yıl ama bizim yönetmeliğimiz 15 artı 3 yıl diye çıkmış. Ama değişecek bu da çünkü bütün dünyada 30 yıl saklanıyor. n Buraya bağışlanan kanlar başkaları tarafından nasıl kullanabilir? Bankaya iki türlü yatıtım işlemi var. Biri kendi için… Kendi için yatırıyorsa kordon kanına 2500 dişe 1500 TL. ödeme yapıyor. Eğer sadece bağış yapıyorsa hiç bir ödeme yapmıyor. Bu bağışlar da hasta kişilerin müracatlarında kullanılıyor. Daha çok kimler tercih ediyor Maddi durumu iyi olan, bilinçli aileler tercih ediyor. Artık “doku bankacılığı” diye geçiyor. Dişler saklanıyor hiç bir şey atılmıyor. 21. yüzyılın en önemli hammadde kaynağı insan. nHücre teknolojisinde başka neler göreceğiz? Kişiye yönelik tedavinin ve doku mühendisliğinin geliştiği bir yıl olacak. Mesela bir ilaç çıkıyor, herkese aynı ilaç veriliyor ama siz ona cevap vermeyebiliyorsunuz. Kişiye özel tedavi yöntemler geliştirilecek. Genç nesil bundan çok yararlanacak 20’lik azı dişleriniz varsa bunları sakın çöpe atmayın. Çok kıymetli, onlar yedek kalbiniz, yedek ciğeriniz… Artık hastalanan nereniz varsa. Cep telefonundaki bilgisayardaki hızlı adımları bu alanda göreceğiz. Vatan