Safra taşları olanların yüzde 80’inde herhangi bir yakınma yoktur. Buna karşın safra taşları bazen şiddetli karın ağrısına neden olabilirler.
Bir hanım hastamızın safra kesesi sonografisi sonrasında, Op. Dr. Hovsep Hazar ile İntermed’deki odasında konuşuyorduk. Safra kesesi taşlarının erkeklerden çok hanımlarda görüldüğünden, 40 – 50 yaş civarı hanımların daha çok risk altında olduğundan bahsediyorduk. Dr. Hovsep, “”Maalesef çok kimse safra taşı olduğunu bilse de ağrıları oluşunca doktora gitmek yerine, kendi kendine tedaviler uyguluyor ve bayağı geç gidiyor doktora, gereksiz yere de bazen ciddi tablolarla karşılaşıyoruz”” dedi. Anlatsana şunları herkes bilsin dedim, anlattı Dr. Hovsep, o her zamanki sakin, detaylara önem veren kişiliğiyle. İşte safra taşları.
Başlıca belirtileri
Çoğu kişide, safra kesesi taşı hiçbir belirti vermez ve başka bir nedenle çekilen bir röntgen filminde, ultrason veya bilgisayarlı tomografi incelemesinde saptanır. Safra taşları olanların yüzde 80 kadarında herhangi bir yakınma yoktur. Buna karşın, bazen de safra taşları, şiddetli karın ağrısına neden olabilirler. Bir kısım hastada gaz, şişkinlik, bulantı ve müphem karın ağrıları nedeniyle yapılan sindirim sistemi incelemeleri sırasında safra kesesi taşı saptanabilir. Bazen taş bulunmasına rağmen, şikâyetlerin nedeni başka bir sebebe de bağlı olabilir.
Şikâyet varsa tedavi şart
Eğer taş safra kesesinin bağırsağa bağlandığı kanalı tıkamışsa, gerçek safra kesesi ağrıları ve başka sorunlar ortaya çıkar. Bu şiddetli ağrı karnın üst bölümünde, çoğunlukla sağ taraftadır. Tipik olarak yağlı bir yemekten sonra başlar ve birkaç saat içinde geçer. Bazı hastalarda safra taşları şiddetli enfeksiyona ve pankreatit gibi yaşamı tehdit edebilen başka durumlara yol açabilir. Eğer safra yolu taşla tıkandıktan sonra, safra kesesinde iltihap gelişmişse, ağrının şiddeti artacak, süreklilik kazanacak ve hastanın ateşi çıkacaktır. Tıkanmaya bağlı sarılık da gelişebilir.Safra kesesi taşları kişide şikâyete yol açıyorsa tedavi şarttır. Yemek sonrası karında orta ve sağda hissedilen ve genellikle sağ kürek kemiğine veya sağ omuza vuran ve 15 dakika ile birkaç saat süren ağrılar, safra kesesinde taşları olan hastalarda artık müdahale zamanının geldiğini gösterir.
Ağrı olmadan şişkinlik, gaz, bulantı vb. şikâyetlerde, sindirim sisteminin diğer bölümlerinin olası problemleri de ekarte edildikten sonra, safra kesesi suçlanmalıdır. Ağrıya yol açan safra kesesi taşlarında ameliyatla safra kesesi alınır. Sadece taşların alındığı ve safra kesesinin yerinde bırakıldığı bir yöntem yoktur. Ayrıca safra kesesi vücut için vazgeçilmez bir organ da değildir.Safra kesesi ameliyatları 1990’lı yılların başından beri genellikle laparoskopik yöntemle yapılmakta. Laparoskopik ameliyatlarda karına 1 santimetrelik bir delik açılmakta ve buradan sokulan bir kamera ile karın içi organlar görülmektedir. Buna ilave olarak diğer üç küçük delikten laparoskopik cerrahide kullanılan aletler sokulup safra kesesi çıkartılır. Hastaların çoğu bir gün içinde evlerine, 5 – 7 gün içinde de işlerinin başına dönebilir. Nadiren ameliyatın laparoskopik yapılması mümkün olmaz ve açık yöntemle sonlandırılır.
Safra kesesi alınan üzülmesin
Safra kesesi ameliyatı olduysanız, üzülmeyin, normalde vücudunuz safra kesesi olmadan da mükemmel çalışacaktır. Safra kesesi alınanların herhangi bir özel perhiz yapmalarına gerek yoktur. Düzenli ve sağlıklı bir beslenme şekli yeterlidir, çünkü safra karaciğerde üretilmeye devam etmekte ve sindirim için gerekli olan miktar bağırsağa akmaktadır.
Vücudunuza kulak verin
Safra kesesi taşları şikâyete yol açmaya başladıktan sonra, bedenin verdiği sinyalleri umursamaz, bir hekime başvurmadan kendi kendine rahatlatıcı birtakım ilaçlar kullanılırsa safra kesesi çıkışının taşla tam tıkanıp iltihaplanması ve şişmesi, taşların safra yoluna düşüp safra akımını etkilemesi ve pankreasın çalışmasının etkilenip iltihaplanması gibi ciddi komplikasyonlar belirebilir. Bu duruma gelmiş hastalar sonunda acil servise başvurdukları zaman, son bir kaç ay içinde sıkça benzer sıkıntıları yaşadıklarını ve bir takım ilaçlarla idare etmeye çalıştıklarını anlatırlar. Safra kesesi taşlarına ait bu komplikasyonlar ortaya çıkınca acil ameliyat gerekliliği, uzamış iyileşme süreleri, tekrar ameliyatlar ve çok daha ciddi komplikasyonlar mümkündür. Eğer safra kesesi taşınız varsa, yemek sonrası karın ağrıları belirdiğinde, vücudunuzun çağrısına kulak tıkamayın ve kendi kendinizi iyileştirmeye çalışmadan, bir hekime başvurun.
“”Safra kesesi taşı nedeniyle beklerken kanser gelişmez mi?”” sorusuna kesin bir cevap bulunamamıştır. Safra kesesinde kanseri olan kimselerde çok büyük sıklıkta safra kesesinde taş da bulunur ama taşların safra kesesindeki kansere neden olduğu tartışmalıdır.
Dr. Hasan İnsel -Milliyet
